این مقاله در مجله فرهنگ ، جولای ۲۰۰۹ چاپ شده است.

نگاتیو دوربین دیجتیال مسعود سهیلی کانادا، ۲۰۰۹

اولین دوربین های دیجتیال عکس را با فرمت کامپیوتری (JPEG) JPG ثبت می کردند. حجم این فایل دیجیتال بسیار کم است، حدود 450 طیف رنگی را ضبط می کند و فایلی بسیار فشرده است و به همین دلیل کمیت های بسیاری را از دست می دهد، یا به عبارت دیگر کیفیت آن پایین است. اگر پس از هربار ویرایش عکس و ثبت آن (Save ) دقت کنیم و یا حتی فایل JPG را باز کرده و با نام دیگری ثبت و ضبط کنیم، کیفیت آن باز هم پایین تر می آید. اگر حجم یک فایل JPG برابر 10 مگا بایت باشد، پس از ادیت و ثبت عدد حجم آن به 7 مگا بایت کاهش پیدامی کند : حدود 30% کاهش حجم و تقریبا به همین نسبت کاهش کیفیت! پس اگر با JPG عکاسی می کنید، بعد از اتمام تمام تغییرات و ویرایش کامل آن یک بار و فقط یک بار آن را با نام دیگری Save as کنید. دقت کنید در جریان ویرایش فایل را SAVE نکنید و فایل اصلی را جداگانه و دست نخورده نگه دارید.

برای رفع این مشکل دوربین های بعدی دیجیتال امکان ثبت عکس با فرمت TIFF را به دوربین های دیجیتال اضافه کردند. این فرمت تمام کیفیت ها را به همان صورت که بود ثبت می کرد و اطلاعات را فشرده نمی کرد. حجم این فایل دیجیتال بسیار زیاد بود و حدود 4000 طیف رنگی را ضبط می کرد. بنابراین با هرگونه تغییر، ادیت و ثبت و ضبط مجدد از کیفیت عکس کاسته نمی شد. ولی یک اشکال اساسی وجود داشت: به علت حجیم بودن هر فایل کارت حافظه دوربین سریع پر می شد. همچنین به علت سنگین بودن فایل، پروسس عکس توسط دوربین طولانی و در نتیجه سرعت کار با دوربین کم و کند می شد. دوربینی که حجم عکس JPG آن 5 مگا بایت باشد، عکس TIFF آن معادل 75 مگابایت می باشد. سرعت کند، پر شدن سریع کارت حافظه و حجم زیاد هارد برای ذخیره کردن از جمله مسائلی بودند که این قالب دیجیتال بوجود آورد؛ ولی به هر حال کیفیت عالی ممکن جبران آن را می کرد.

برای رفع مشکلات هر دو فرمت JPG و TIFF، تولید کنندگان دوربین در صدد ساختن قالب جدیدی با حجم کمتر و کیفیت بهتر برآمدند. دوربین های حرفه ای و نیمه حرفه ای دیجیتال فرمت جدیدی از عکس را وارد فرهنگ دنیای کامپیوتر کردند: RAW (خام )

هر دوربین RAW مخصوص به خود را داشت که با دوربین های دیگر متفاوت بود. این فرمت بر مبنای TIFF EP ساخته شده بود : فایلی غیر فشرده و با حجم نه چندان زیاد . در مقایسه اگر حجم فایل JPG دوربین 5 مگابایت و TIFF آن 75 مگابایت بود، حجم RAW معادل 25 مگابایت می شد، ولی بیش از 4200 طیف رنگی را ثبت می کرد.

این فرمت ویژگیهای خاص خود را داشت ، متفاوت با آنچه در دنیای کامیپوتر مرسوم بود: رزولوشن آن تعریف نشده بود؛ اندازه آن را دوربین به طور استاندارد و غیرقابل تغییر (معمولا بزرگترین اندازه عکاسی دوربین) تعیین می کرد، مانند 135 یا 120 در نگاتیو دوربین فیلمی.

عکاسی با این فرمت بسیار ساده بود و تفاوتی با عکاسی با قالب JPG نداشت . تفاوتی اساسی که RAW با فرمت های قبلی داشت این بود که علیرغم آن که می توان تصویر را روی LCD دوربین دید ، روی کامپیوتر و با استفاده از ویندوز و یا برنامه های منظم آن قابل رویت نبود: این فایل در حقیقت " نگاتیو دوربین دیجیتال" بود که این بار می بایستی در "روشن خانه " (و نه تاریکخانه) ظاهر شده تا قابل رویت در کامپیوتر باشد.

به این جهت همراه با دوربین های حرفه ای و نیمه حرفه ای دیجیتال برنامه ای برای ظهور، ویرایش و استفاده نهایی از این فایل جدید ضمیمه شد. RAW هر دوربین فقط با برنامه خودش قابل رویت، ادیت و ظهور بود. RAW دوربین نیکون (NEF ) با برنامه خودش، RAW دوربین کانن (CR2) با برنامه خودش، RAW دوربین فوجی فیلم با برنامه خودش ... با برنامه نیکون نمی شد RAW دوربین کانن را باز کرد... و می بینید هر کدام هم اسم خاص خود را دارند.
اما این برنامه علاوه بر ظهور نگاتیو دیجیتال، بخشی از کار چاپ را نیز انجام می دهد: ادیت!

پیش از این، تصحیح نگاتیو با فیلتر و در تاریکخانه هنگام چاپ روی کاغذ انجام می شد. حالا قبل از چاپ و حتی قبل از ظهور می توان تمام تصمیمات را انجام داد و نگاتیو را آماده چاپ کرد. چگونه؟

با برنامه دوربین حوزه فایل RAW را باز کنید. همه این برنامه ها امکاناتی برای ویرایش فایل شما دارند، مثل تصحیح و تنظیم وایت بالانس، نور، رنگ، کنتراست، اندازه، دقت ... پس از اتمام ادیت، عمل ظهور با یک کلیک انجام می شود: فایل را به صورت JPG یا TIFF برای چاپ ضبط کنید. همین! (در پروسه ادیت به هیچ وجه از کیفیت فایل عکس کاسته نمی شود. علاوه بر آن فایل RAW را برای استفاده بعدی همواره در دسترس دارید) فایل جدید در کامپیوتر قابل رویت و چاپ است.

با پیشرفت این تکنولوژی دنیای کامپیوتر هم به تدریج RAW را به فرمت های خود افزود. برنامه ACDSee امکان رویت فایل RAW را فراهم کرد، ولی امکان ادیت آن را نداشت . فتوشاپ علاوه بر افزودن RAW به برنامه های خود، دو برنامه جدید را به فتوشاپ الصاق نمود: یکی برای رویت و ادیت فایل های RAW ( که مرتب باید با دوربین های جدید، و به تبع آن RAW جدید، ادیتورهای جدید نیز به آن اضافه می شد، و دیگری برنامه ای برای تبدیل انواع مختلف RAW به یک RAW ی واحد : DNG (Digital Negative) برای بایگانی، ادیت و بهره برداری فقط با یک برنامه ( فتوشاپ) . این فایل همان کیفیت و مشخصات RAW اصلی را داشت.

به هر حال فتوشاپ جدید سری CS ( که آخرین آن CS4 است ) ، تمام فایل های RAW دوربین های مختلف را باز می کند. می توانید عکس را ادیت و به هر شکلی که مایلید ثبت نمایید. بنابراین تبدیل به فایل DNG چندان ضروری به نظر نمی رسد. من پنج RAW مختلف در هارد خود دارم و هر بار که لازم باشد با فتوشاپ آن را باز می کنم و به شکل و اندازه ای که لازم است با فرمت JPG یا TIFF ثبت می کنم. بعد از چاپ یا هر استفاده دیگر این فایل ها را از روی کامپیوتر پاک می کنم و فقط RAW را برای استفاده بعدی نگه می دارم.

برنامه دیگری همراه با فتوشاپ روی کامپیوتر نصب می شود به نام Adobe Bridge . این برنامه امکان ویرایش گروهی عکس های RAW را در اختیار عکاس می گذارد. برای مثال اگر در مراسمی در یک محیط نوری عکس گرفته اید و عکس شما نیاز به تصحیح نور، رنگ و وایت بالانس دارد، فقط با ادیت یک عکس بقیه عکس ها خود به خود تصحیح می شوند. اگر دو یا سه گروه نوری متفاوت دارید، می توانید عکس ها را دسته بندی و با دو یا سه ادیت تمام عکس ها را حاضر و آماده کنید.

برنامه های منظم به دوربین عکاسی برنامه های خوب و سریعی هستند و کارکردن با آنان آسان تر از کارکردن با فتوشاپ است، ولی از تمامی امکانات فتوشاپ بهره مند نیستند. هر کدام ویژگی ها و امکانات و کیفیت های خاصی دارند که دم دست و به راحتی قابل استفاده است، در حالیکه در فتوشاپ راحت الحلقوم نیستند. مثلا برنامه کانن تونالیته متفاوت برای پرتره و منظره دارد. افزایش دقت برنامه نیکون (Sharpness) به مراتب از امکان مشابه در فتوشاپ بهتر عمل می کند. به هرحال من فتوشاپ را توصیه می کنم. سعی کنید آن را فرا بگیرید تا از تمامی امکانات آن برای ویرایش وارتقاء کیفیت RAW و یا ساختن تصاویری خلاق استفاده نمایید. شرکت Adobe بخش عکاسی برنامه فتوشاپ را به نام Light Room برای استفاده سریع تر و راحت تر عکاسان به بازار داده است.

چندنکته دیگر را هم اضافه کنم :
1- دوربین دیجیتال تکنولوژی دنیای رنگی است . هاسلبلاد 60 مگاپیکس را هم وارد بازار کرد، هرچند که 6 تا 8 مگاپیکس پاسخگوی نیازهای عادی عکاسی است. اگر با تکنولوژی دنیای رنگی عکس سیاه و سفید بگیرید، بخش زیادی از کیفیت عکس را از دست داده اید . پیشنهاد می کنم همیشه رنگی عکاسی کنید. برنامه گرافیکی دوربین تان و یا فتوشاپ با یک کلیک عکس رنگی شما را سیاه و سفید می کند. در حالیکه همیشه فایل رنگی اصلی را در بایگانی خود دارید. شاید از سیاه و سفید اش خوشتان نیاید. فتوشاپ 5 روش مختلف برای سیاه و سفید کردن عکس دارد که به 5 سیاه و سفید با کیفیت های متفاوت منجر می شود. ( به بولتن های کلوپ عکس کارون برای جزییات مراجعه شود.) دوربین شما این امکان را ندارد. دقت کنید که این محصول عکس سیاه و سفید نیست هر چند که در دوربین شما و یا در برنامه کامپیوترتان به این نام مشخص شده است.) این عکس یک فایل مونوکروم ( تک رنگ ) است . این فایل به جای سیاه و سفید، می تواند قرمز و سفید باشد... می توانید عکس خود را مثل عکس های قدیمی به رنگ قهوه ای و سفید در بیاورید (فیلترSepia)، ولی چاپ این فایل مونوکروم هیچ گاه سیاه و سفید محصول چاپ فیلم نگاتیو نیست!

فراموش نکنید دیجیتال تکنولوژی رنگ است . این مونوکروم تمام طیف های سیاه و سفید و خاکستری که در نگاتیو موجود است، را ندارد ولی محصول نهایی یک عکس مونو کروم ( تک رنگ ) RGB به رنگ خاکستری است. گول تصویر روی مونیتور را نخورید. درست است آنچه می بینید سیاه و سفید است، ولی این فایل هر چه باشد JPG یا TIFF ...به صورت RGB (رنگی : قرمز – سبز – آبی ) از کامپیوتر خارج و به پرینتر وارد می شود. اگر در پرینتر هم فقط جوهر سیاه بگذارید، باز هم با عکس مونوکروم طرف هستید.

2- دقت کنید تمامی تغییرات را در فایل RAW انجام بدهید . اگر تصور می کنید بعد از ظهور RAW ممکن است مجددا تغییراتی داشته باشید، حتما آن را با فرمت TIFF ثبت کنید که کاهش کیفیت نداشته باشید.
اگر فایل را برای چاپ در عکاسی لازم دارید، آن را RGB و اگر برای چاپ افست می خواهید آن را CMYK ثبت کنید.

اکثر عکاسی ها به خصوص شرکت های بزرگ فقط فایل JPG را چاپ می کنند. ظاهرا فقط London Drug و برخی فروشگاه های عکاسی کوچک فایل TIFF را چاپ می کنند. دقت کنید پس از ظهور نگاتیو RAW به JPG را هیچ تغییری ندهید تا کاهش کیفیت نداشته باشید.

اکثر دستگاه های چاپ موجود عکاسی ها فایل SRGB و 8 بایتی را می پذیرند. بنابراین اگر Adobe RGB و 12 یا 16 بایتی عکاسی می کنید ، در آخرین مرحله آن را به 8 بایت SRGB تبدیل و ثبت کنید : این امکانات عکاسی است برای دنیای دیجیتال! اما اگر می خواهید عکس دیجیتال TIFF 16 بایتی Adobe RGB را با همین کیفیت بالا چاپ کنید، باید از چاپ دیجیتال هم استفاده کنید: پرینتر خودتان! یا جاهایی که به این شکل عکس را چاپ می کنند.

3- برخی از دوربین ها امکان عکاسی با RAW+JPG را دارند، یعنی هم زمان از یک موضوع دو عکس (فایل)، یکی با فرمت RAW و دیگری با فرمت JPG می گیرند. این امکان بهترین شکل عکاسی است : در حالیکه نگاتیو (RAW) با کیفیت بالای خود را دارید، امکان دسترسی سریع به عکس و امکان دیدن سریع عکس ها برای طبقه بندی و بایگانی برای عکاس فراهم می گردد.